အသက္ကယ္ေသာ မိနစ္သံုးဆယ္
က်န္းမာေရးနဲ႔ပတ္သက္လာယင္ E ဆိုတဲ့စကားလံုးကို မေၾကာက္ပါနဲ႔။
အဲဒါ အသက္ကယ္တဲ့စကားလံုးပါ။
ေလမျဖတ္ေအာင္ ဘယ္ဟာကတားဆီးကာကြယ္ေပးနိဳင္ပါသလဲ။ နွလံုးေရာဂါေတြ ျပီးေတာ့ ကင္ဆာေရာဂါေတြကို ဘယ္ဟာက ကာကြယ္ေပးနိဳင္ပါသလဲ။ စိတ္ဖိစီးမႈေတြမျဖစ္ေအာင္၊ အဆစ္ေတြေရာင္တဲ့ ေဂါက္ေရာဂါေတြမျဖစ္ေအာင္ ျပီးေတာ့ အသက္ရွည္က်န္းမာဖို႔ အဲဒီလိုအက်ိဳးရွိတဲ့ေဆးတစ္မ်ိဳးကို ေျပာပါနိဳင္ပါသလား….။
အေမရကန္နိဳင္ငံ National Institute on Aging ဌာနက ညြန္ၾကားေရးမႈးေဟာင္း ေဒါက္တာ ေရာဘက္ ဘတ္တလာက အက်ဥ္းခ်ံဳးေျပာျပတာက“ေဆးတစ္လံုးတည္းမွာေပါင္းထည့္လိုက္ယင္ အဲဒါဟာ တစ္ခုတည္းေသာ ေဆးညြန္းလဲျဖစ္ရမယ္။ ျပီးေတာ့ အက်ိဳးရွိေစတဲ့ေဆးလဲျဖစ္ရမယ္။ အားလံုးအတြက္ အေကာင္းဆံုးလဲျဖစ္ရမယ္။ အဲဒီေဆးဟာ တန္ဖိုးလဲမေမးရဘူး ျပီးေတာ့ လူတိုင္းအတြက္ အသံုးတည့္တဲ့ေဆးလဲျဖစ္ရမယ္ တဲ့။“ အဲဒီေဆးဟာ ဘယ္လိုေဆးမ်ိဳးပါလဲ။ မေျဖနို္င္လို႔ လက္ေျမွာက္လိုက္ျပီလား….။ အေျဖကေတာ့ E ဆိုတဲ့စလံုးပဲျဖစ္ပါတယ္၊ EXERCISE ကိုေျပာတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ အဲဒါကို ကာယေလ့က်င့္ခန္းထဲမွာ လုပ္ရတဲ့ တစ္နာရီေလာက္ ေခြ်းထြက္ေအာင္လုပ္ရတဲ့ အားကစားမ်ိဳးလို႔မထင္လိုက္ပါနဲ႔။ ဒါေပမယ့္ အေမရိက ခဲြစိတ္ဆရာ၀န္အၾကီးအကဲရဲ့ ကာယလေလ့က်င့္နွင့္က်န္းမာေရးဆိုတဲ့ မွတ္တမ္းမွာ ဒီရိုးရွင္းလြယ္ကူတဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းအေၾကာင္းကို ညြန္းဆိုထားပါတယ္။ ေလ့က်င့္ခန္းမွန္မွန္မလုပ္နိဳင္တဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြအတြက္ သိပ္သိပ္ျပင္းျပင္းထန္ထန္မဟုတ္တဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ိဳးကို မိနစ္သံုးဆယ္ေလာက္ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ရံုနဲ႔ သိသာထင္ရွားတဲ့ က်န္းမာေရးအက်ိဳးေက်းဇူးကို ခံစားရရွိနိုင္ပါတယ္ ဆိုျပီးေရးထားပါတယ္။
အခုေခတ္ သန္းေပါင္းမ်ားစြာေသာလူေတြက ေရွးကလူေတြလို သူတို႔ရဲ့ခြန္အားေတြကို အသံုးျပဳတာဟာ သိပ္နည္းပါးသြားပါျပီ။ တစ္ေန႔တာမွာသူတို႔ရဲ့အင္အားသံုးစြဲမႈက ယူနစ္တရာေလာက္ေတာင္မရွိပါဘူး။ ဒီေတာ့ ရလာဒ္အားလံုးကဘာလဲဆိုယင္ က်ဳပ္တို႔ရဲ့ဘ၀ကို သက္သာလြယ္ကူေအာင္ဖန္တီးေပးထားတဲ့ ဥပမာ အလိုအေလ်ာက္ရရွိနိဳင္တဲ့ အင္တာနက္ အြန္လို္င္းကေနေစ်း၀ယ္လို႔ရတဲ့ အလိုအေလ်ာက္ရနိုင္တာေတြဟာ အ၀လြန္ျခင္းနဲ႔တစ္ျခားဆက္စပ္တဲ့ေရာဂါေတြကိုျမန္ျမန္ၾကီးျဖစ္ပြားေစတာပါပဲ။
ကြန္းက်င္သူေတြေျပာတာက လႈပ္လႈပ္ရွားရွား အလုပ္ေတြလုပ္ျပီး တစ္ေန႔ကို အပိုဆယ္ကယ္လိုရီမွ် ထုတ္သံုးလိုက္တာနဲ႔ တစ္ႏွစ္ေလာက္ေက်ာ္လာတဲ့အခါ ကီလိုထက္၀က္ေလာက္ေလ်ာ့က်သြားနိဳင္ပါတယ္။ အမ်ားဆံုးေလ်ာ့က်သြားတာက အဆီေတြျဖစ္ပါတယ္။ ျပီးေတာ့ မိနစ္သံုးဆယ္လမ္းေလ်ာက္တာနဲ႔ညီမွ်တဲ့ တစ္ေန႔ကို ခြန္အား (ကယ္လိုရီ)ယူနစ္ ၁၅၀ေလာက္ သံုးယင္ တစ္နွစ္မွာ ငါးကီလိုေလာက္ ေလ်ာ့က်သြားေစပါတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ (တကယ္လို႔ ကယ္လိုရီ ၁၅၀ ေအာက္ေလ်ာ့စားမယ္ဆိုယင္ ေနာက္ထပ္ငါးကီလိုေလာက္ေလ်ာ့နည္းသြားေစပါတယ္။)
အသင့္အတင့္ ကာယေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္းရဲ့အက်ိဳးေက်းဇူးေတြဟာ အံ့ၾသစရာေကာင္းပါတယ္။ ေအာက္မွာေဖၚျပတာေတြဟာ ဘယ္ေလာက္အက်ိဳးျပဳတယ္ဆိုတာ ဆင္ျခင္ေလ့လာၾကည့္ပါဦး။
ဆီးခ်ိဳေရာဂါ။ ။ဆီခ်ိဳေရာျဖစ္တဲ့လူေတြရဲအေရအတြက္ဟာ တစ္ေန႔တစ္ျခား သိန္းခ်ီျပီး မ်ားျပားလာေနတာေတြ႔ရပါတယ္။ ဒီစိုးရိမ္ေၾကာက္ခန္းမလိျမင့္တက္ေနတာေတြက ဘာနဲ႔ဆက္စပ္ေနသလဲဆိုယင္ ခါးကိုလႈပ္ရွားမႈ၊ က်န္းမာေရးနဲ႔မညီတဲ့အစားအေသာက္ေတြစားေသာက္မႈ၊ လႈပ္လႈပ္ရွားရွား မေနမႈေတြနဲ႔ဆက္စပ္ေနပါတယ္။ အခ်ိဳ႕ ပညာရွင္ေတြက အမ်ားဆံုးအျဖစ္မ်ားတဲ့ (အမ်ိဳးအာစား၂)ဆီးခ်ိဳေရာဂါကို သင့္ေတာ္တဲ့ အစားအေသာက္ေတြ ဆင္ျခင္ျပီး ပံုမွန္လႈပ္ရွားမႈ ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ ေပ်ာက္ကင္းသက္သာေစနိဳင္တယ္လို႔ ထင္မွတ္ထားၾကပါတယ္။ ဆီးခ်ိဳေရာဂါျဖစ္ရတာဟာ အင္ဆူလင္ေဟာ္မုန္းဓာတ္ဟာ ေသြးထဲက သၾကားဓာတ္ကိုညီမွ်ေအာင္ မလုပ္ေပးနိဳင္တဲ့အတြက္ေၾကာင့္ျဖစ္ပါတယ္။ လူေတြဟာ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္လိုက္တဲ့အခါ ခြန္အားအျဖစ္အသံုးျပဳဖုိ႔ သၾကားဓာတ္ေတြကို ထုပ္ေပးရတဲ့အတြက္ခႏၶာကိုယ္ဟာ တက္တက္ၾကြၾကြျဖစ္ဖို႔ အင္အားအေထာက္အပံ့ရသြားပါတယ္။
ႏွလံုးတုိက္ခိုက္ခံရျခင္းနဲ႔ ေလျဖတ္ျခင္း။ ။ ႏွလံုးက်န္းမာေရးအတြက္ အလြယ္ဆံုး၊ စိတ္ခ်အရဆံုး တန္ဖိုးအနည္းဆံုးနဲ႔ အထိေရာက္ဆံုးျဖစ္တဲ့နည္းဗ်ဴဟာတစ္ခုက ဘာလဲဆိုယင္ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာပဲျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီနည္းဗ်ဴဟာကို မၾကာခဏလ်စ္လ်ဴထားျခင္းဟာ ႏွလံုးေရာဂါနဲ႔ ေလျဖတ္ရျခင္းရဲ့အဓိကအေၾကာင္းရင္းျဖစ္ပါတယ္။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ျခင္းဟာ ေသြးေပါင္ကုိက်ေစျပီး ခႏၶာကိုအတြက္အက်ိဳးျပဳတဲ့ HDL ကိုလပ္စထေရာကိုထုပ္လုပ္ေပးပါတယ္။ အစားအစာကိုခ်င့္ခ်ိန္ စားေသာက္ျပီး အဲဒီလို ေလ့က်င့္ခန္းေတြလုပ္ေပးျခင္းအားျဖင့္ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ ဆိုးက်ိဳးကိုျဖစ္ေစတဲ့ ကိုလပ္စထေရာကိုလည္း က်သြားေစပါတယ္။
ကာလီဖိုးနီယား ေဆးပညာနဲ႔ပတ္သက္တဲ့ စတမ္းဖိုး တကၠသိုလ္ေက်ာင္းက ေဒါက္တာ Marica Stefanik ရဲ့အဓိကေလ့လာခ်က္တစ္ခုမွာ ျပထားတာက HDL နည္းတဲ့ေယာက်္ားမိန္းမနဲ႔ LDL မ်ားတဲ့ပုဂၢိလ္ေတြကို အဆီေတြ၊ ကိုလပ္စထေရာေတြကို ေလ်ာ့နည္းေစဖို႔အတြက္ တစ္နွစ္ေလာက္ အစားအေသာက္ေတြ ေလ်ာ့စားခုုိင္းေပမယ့္လဲ ခႏၶာကိုယ္ကို ဆိုးက်ိဳးေတြျဖစ္ေစတဲ့ LDL ကိုလပ္စထေရာက ေလ်ာ့နည္းသြားတာ မေတြ႔ရဘူးလို႔ဆိုပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ သီတင္းပတ္တိုင္း ၁၅ ကီလိုမီတာေလာက္ လမ္းေလ်ာက္တဲ့၊ ဒါမွမဟုတ္ ေျဖးေျဖးေလးေျပးတဲ့အမိ်ဳးသမီးေတြမွာ အစားအေသာက္ကို ဆင္ျခင္ျပီး ကိုယ္ကယလႈပ္ရွားမႈကို ထိန္းမထားတဲ့ ပုဂၢိဳလ္ေတြထက္ ရွစ္ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ LDL ေလ်ာ့နည္းသြားကုိ ေတြ႔ရတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။ ေယာက္်ားေတြမွာေတာ့ ၁၁ ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ သိသိသာသာၾကီးက်သြားတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။
သတိျပဳရမယ့္အခ်က္က ေသြးထဲက ကိုလပ္စထေရာကို တစ္ရာခိုင္ႏႈန္းေလာက္ ေလ်ာ့ခ်နိႈင္တဲ့ပုဂၢိဳလ္တိုင္းဟာ ႏွလံုးေသြးေၾကာက်ဥ္းေရာျဖစ္ပြားႏႈန္းကို ႏွစ္ရာခိုင္းႏႈန္းေလာက္ နည္းပါးသြားေအာင္ လုပ္နိဳင္တယ္ဆိုတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေနာက္ျပီးေတာ့ တစ္ေန႔ကို တစ္နာရီေလာက္ ကိုယ္ကာယေလ့က်င့္ခန္းျပဳလုပ္တဲ့ပုဂၢိဳလ္ေတြမွာ ေလျဖတ္တာဟာ ထက္၀က္ေလာက္ နည္းပါးသြားေစပါတယ္လို႔ ဟားဗတ္တကၠသိုလ္က စစ္တမ္းတစ္ခုမွာေဖၚျပထားပါတယ္။
အဆစ္ေရာက္ေရာဂါ။ ။ အဆစ္ေရာင္ေရာဂါကို ေလ့က်င့္ခန္းျပဳလုပ္ေပးျခင္းျဖင့္ သက္သာေစတယ္ဆိုတာ အခ်ိဳ႕ေဆးပညာရွင္ေတြအပါအ၀င္ လူေတာ္ေတာ္မ်ားက အခုထိမၾကားဖူးေသးဘူး။ အဆစ္ေရာင္ေရာဂါသည္မ်ား ျပန္လည္ထူေထာင္ေရး သုေတသနႏွင့္ ေလ့က်င့္ေရးဌာနက တဲြဘက္ညြန္ၾကားေရးမႈး အေမရိကန္လူမ်ိဳး မာရီယန္ မီေနာ္ကေျပာပါတယ္။ သူေျပာတာက “ကိုယ္ကာယက်န္းမာၾကံ့ခိုင္းေရး လုပ္တာဟာ အဆစ္ေရာင္ေရာဂါသည္မ်ားအတြက္ မသင့္ေတာ္ဘူးလို႔ဆိုတဲ့လူမ်ားသိထားဖို႔က ကိုယ္ကာယေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာဟာ သူတို႔ရဲ့ေရာဂါနဲ႔ သူတို႔ရဲ့ကိုယ္ကာယမလႈပ္ရွားနိဳင္မႈကို အနည္းဆံုးက်န္းမာေအာင္ထိန္းသိမ္းထားနိဳင္ဖို႔ အေကာင္းဆံုးနည္းလမ္းတစ္ခုျဖစ္တယ္လို႔ သိလာခဲ့ပါတယ္”လို႔ ဆိုပါတယ္။
ကိုယ္ကာယေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာဟာ အဆစ္ေတြကို ေကြးေပးဆန္႔ေပးျခင္းျဖင့္ နာက်င္ကုိက္ခဲမႈသက္သာေစပါတယ္။ ျပီးေတာ့ အဆစ္ေတြတစ္၀ိုက္မွာ ၾကြက္သားေတြကို ၾကံ့ခုိင္ေစပါတယ္။ တစ္ျခားနည္းေတြနဲ႔ ကုသမႈကိုခံယူေနတဲ့၊ ဒါမွမဟုတ္ နာက်င္ကိုက္ခဲမႈ အေတာ္အတန္ျပင္းထန္တဲ့ အဆစ္အျမစ္ေရာင္ေရာဂါသည္ဟာ မိမိနဲ႔ကိုက္ညီတဲ့ ေလ့က်င့္ခန္းေတြလုပ္နိဳင္ေအာင္ ကုထံုးဆရာနဲ႔ျပနိဳင္ဖို႔အတြက္ ေဆးပညာရွင္ရဲ့ လမ္းညြန္မႈကို ရယူသင့္ပါတယ္။
ကင္ဆာ။ ။ ႏွစ္စဥ္ႏွစ္တိုင္း လူသိန္းေပါင္းမ်ားစြာဟာ သူတို႔မွာ ကင္ဆာေရာေရာဂါျဖစ္တယ္ဆိုတာကို သိလာၾကပါတယ္။ ကမၻာမွာ လူေတြေသဆံုးေစတဲ့ေရာဂါမ်ားအနက္ ကင္ဆာေရာဂါဟာလဲ တစ္ခုအပါအ၀င္ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၉၆ ခုႏွစ္ အေမရိကန္ ကင္ဆာအသင္းမွာ ကင္ဆာေရာဂါတားဆီးကာကြယ္ေရးလုပ္ငန္းစဥ္စာရင္းထဲမွာ ကိုယ္ကာယေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာကို ျဖည့္စြက္ေပးထားပါတယ္။ က်န္းမာၾကံ့ခိုင္ေအာင္ လုပ္တဲ့လူေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကို က်ယ္က်ယ္ျပန္႔ျပန္႔ေလ့လားထးတဲ့ ေလ့လာမႈတစ္ခုအရ ၾက့ံခိုင္မႈအနည္းဆံုးလူေတြရဲ့ ကင္ဆာေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုးရတဲ့ ႏႈန္းထားက အၾကံံ့ခိုင္ဆံုးလူေတြရဲ့ ကင္ဆာေရာဂါေၾကာင့္ေသဆံုးရတာထက္ သံုးဆေလာက္ျမင့္မားေနတာကိုေတြ႔ရပါတယ္။ ျပီးေတာ့ အေမရိကန္ ကင္ဆာအသင္းရဲ့ ေရာဂါလမ္းညြန္းခ်က္မွာ အေစာၾကီးေလ့လာေတြ႔ရွိထားတာက ၾကံ့ခိုိင္မႈအနည္းဆံုးျဖစ္တဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြကင္ဆာေရာဂါနဲ႔ေသဆံုးရတဲ့ႏႈန္းထားဟာ ၾကံ့ခုိင္မႈအရွိဆံုးအမ်ိဳးသမီးေတြထက္ ၁၆ဆေလာက္ထိ ရွိတယ္လို႔ဆိုပါတယ္။
သိပၸံပညာရွင္ေတြဟာ ထိေရာက္တဲ့ ကင္ဆာေရာဂါတိုက္ဖ်က္ဖို႔ ဘယ္လုိေလ့က်င့္ခန္းမ်ားကို ၾကိဳးစားအားထုတ္ရမယ့္ဆိုတဲ့ တိက်တဲ့လုပ္ထံုးလုပ္နည္းေတြကို အခုထိမသိၾကေသးပါဘူး။ ဒါေပမယ့္ေလာေလာဆယ္ စဥ္းစားထားတဲ့အခ်က္ေတြကေတာ့ ကာယေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာဟာ ခႏၶာကိုယ္ရဲ့ခုခံအားစနစ္ကို အက်ိဳးေက်းဇူးျပဳေပးတယ္ဆိုတာပဲျဖစ္ပါတယ္။
ဒါေၾကာင့္ ခႏၶာကိုယ္ကို လႈပ္ရွားဖို႔ေရြးခ်ယ္လိုက္ပါ။ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာဟာ ေျဖရွင္းမႈတစ္ခုသာျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့အျမင္ကိုေဖ်ာက္ျပီး ကစားစရားတစ္ခုအျဖစ္သေဘာထားျပီး ေလ့က်င့္ခန္းကို စတင္လုပ္ေဆာင္လုိက္ပါ။ ေန႔စဥ္လုပ္ေနရတဲ့အလုပ္ေတြကေန သင္ရဲ့ခႏၶာကိုယ္ကို အနားရေအာင္ အလုပ္နားခ်ိန္ကို ၾကိဳဆိုလိုက္ပါ။ တကယ္လို႔ သင့္မွာ က်န္းမာေရးနဲ႔ပတ္သက္ျပီး ေၾကာင့္ၾကစရာေတြရွိေနယင္ အျမန္ဆံုး ကြ်မ္းက်င္တဲ့ဆရာ၀န္နဲ႔ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္သင့္ပါတယ္။
၂၀၀၃ခု၊ ေဖေဖၚ၀ါရီလထုတ္ Reader’s Digest မွ CAROL KRUCOFF and MITCHELL KRUCOFF, MD တို႔ရဲ့
Is Your Life Worth 30 Minutes a Day? ကိုျပန္ဆိုပါတယ္။