အျမင့္စား ေသြးတုိးေရာဂါျဖစ္ၿပီဆုိရင္ေတာ့ – ႏွလုံးေသြးေၾကာဆုိင္ရာေရာဂါ၊ ႏွလုံးေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ႏွင့္ ေလငန္းျဖတ္ေရာဂါေတြလုိ ေထြျပား-ျပင္းထန္လွတဲ့ ေရာဂါေတြကို အသံတိတ္ လမ္းဖြင့္ – လက္ကမ္း-ႀကိဳဆိုထားတဲ့ အတုိင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ ျပဒါးတုိင္း (120/ 80 –mm HG) ရွိလာၿပီဆုိရင္ ေယဘုယ်အားျဖင့္ ေသြးတုိးေနၿပီလုိ႔ ဆုိႏုိင္တယ္။ ဒါဟာ – ေ၀ဒနာရွင္ရဲ ့အသက္အရြယ္ကုိ လုိက္ၿပီး ေရွးမွာ တုိးသထက္ တုိးလာေတာ့မယ့္ အေနအထားပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဆီးခ်ဳိနဲ႔ ေက်ာက္ကပ္လုိ ေရာဂါမ်ဳိးေတြကုိ (တၿပိဳင္တည္း ႏွစ္ခု) ဒြန္တဲြၿပီးေတာ့ ျဖစ္ေပၚလာေစႏုိင္တဲ့ အေနအထားလည္းပဲျဖစ္ပါတယ္။

(ဒီေနရာမွာ – တစ္ခု မွတ္သားထားရမွာကေတာ့) – ႏွလုံးေသြးေၾကာဟာ က်ဳံ ့၀င္တဲ့အခုိက္မွာေတာ့ ေသြးခ်ိန္ဟာ (140. Mm. of Hg) အထက္ရွိၿပီးေတာ့၊ ႏွလုံးေသြးေၾကာ ျပန္႔ကား (ျပန္လႊတ္)ခုိက္မွာေတာ့ ေသြးခ်ိန္ ဖိအားက (90 mm of Hg) အထက္မွာ ရွိတတ္တယ္ဆုိတဲ့ အခ်က္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ( အရပ္စကားနဲ ့ဆုိရင္ အေပၚေသြး ၁၄၀ -အထက္နဲ  ့၊ ေအာက္ေသြးက ၉၀ အထက္မွာ ရွိတတ္တယ္ ဆုိတဲ့ သေဘာပဲျဖစ္ပါတယ္။

ႏွဳန္းျမင့္ -ေသြးတုိး (သို႔မဟုတ္) အာရုံေၾကာတင္းမာ-ေသြးတုိးေရာဂါကုိ  (ႀကိဳတင္)ကာကြယ္ တားဆီးဖုိ႔ဆုိတာ သိပ္ခက္ခဲလွတဲ့ ကိစၥမဟုတ္ဘူးလုိ႔ပဲ ေတြးၾကည္႔ရေအာင္ပါ။ သင့္မွာ ခံစားေနရတဲ့၊ (ဒါမွမဟုတ္ ခံစားရဖြယ္အလားလာရွိေနတဲ့) ေသြးတုိးကုိ အခုႏွစ္ထဲမွာ အသစ္စတင္ျခင္းေတြနဲ ့ ထိမ္းခ်ဳပ္၊ ကုိင္တြယ္မယ္၊ ဒါမွမဟုတ္ ကာကြယ္ တားဆီးမယ္ ဆုိရင္ေတာ့ – (အကယ္၍ အခု ေဖာ္ျပမည့္အခ်က္ေတြက ပုံမွန္အားျဖင့္ စြဲစြဲၿမဲၿမဲျဖစ္လာေစဖုိ႔ ကူညီေထာက္ပံ့မည္ဆုိရင္ – အဲသည္အခ်က္လက္ေတြကို က်ယ္က်ယ္ဖတ္ပါေတာ့။ သင့္ေသြးတုိးဟာ ေႏွးေႏွးခ်င္းခ်င္းက်ဆင္းလာျခင္းျဖင့္ အဲဒီအခ်က္ေတြကုိ ေသခ်ာစြာ အသုံးျပဳႏုိင္လာမွာပဲျဖစ္ပါတယ္။ အုိေက… ?

(၁) ။    ။ ေဆးလိပ္ဆုိတာႀကီးကို မုန္းလုိက္

သည္ေန႔က စတင္ၿပီးေတာ့ – က်ဳပ္ဟာ ေဆးလိပ္ဆုိတာႀကီးကို မုန္းလုိက္ပါၿပီ။ ေသြးလႊတ္ေၾကာထဲမွာ အခက္အခဲကုိ ဖန္တီးႏုိင္တဲ့ ေသြးဖိအားႏွဳန္းကုိ ျဖစ္ေစတာက နီကုိတင္းဓါတ္၊ နီကုိတင္းကုိ ဆက္လက္တုိးပြါးေစႏုိင္တာဟာ ေဆးလိပ္ပဲ။ အဲဒါႀကီးကုိ က်ဳပ္ျဖင့္ ဘယ္ေတာ့မွ ျပန္လည္ ေသာက္ရွဴက်င့္ လုပ္ေတာ့မွာ မဟုတ္ေတာ့။

ဟုိဟုိသည္သည္ လွည့္လည္သြားလာရင္း ေဆးလိပ္ေသာက္တတ္တဲ့ အက်င့္ေၾကာင့္ပဲ က်ဳပ္နဲ ့အနီးကပ္ဆုံးေနေနၾကရတဲ့ မိန္းမနဲ ့ခေလးေတြကုိ ေႏွာက္ယွက္ထိခုိက္ေစႏုိင္တာမုိ႔လုိ႔ က်ဳပ္ေတာ့ျဖင့္ ဒါကို ရပ္သင့္လွပါၿပီ။

(၂) ။    ။ ဆားခပ္စားတာ ေလွ်ာ႔

ဆားထဲမွာ ပါ၀င္တဲ့ Sodium ဓါတ္ေၾကာင့္ ေသြးတုိးတာမုိ႔လုိ႔ က်ဳပ္ရဲ ့အစားအေသာက္ေတြထဲမွာ ဆားခပ္စားတာ ေလွ်ာ့ရမယ္။ ၿပီးေတာ့ – တစ္ေန႔ကို လက္ဖက္ရည္ဇြန္း- တဇြန္းစာခန္႔ ဆားကုိပဲ အစားအေသာက္ေတြထဲမွာ ေရာေႏွာစားသုံးမယ္၊ ဒီ့ထက္မပိုေစရပါဘူး။

(၃) ။    ။ မသင့္တဲ႔ အစား – ေလွ်ာ့ပါးစား

အဆီေတြ၊ Cholesterol ေတြ အျပည့္အလွ်ံပါ၀င္တဲ့ – (အာဟာရ)တန္ဖုိးနည္းအစားအစာ၊ အလြယ္၊ အျမန္သုံးအစားအစာ (သေရစာ)၊ အဆင္သင့္စားသုံးႏွဳိင္တဲ့ (ready-made)အစားအစာ (နမူနာေျပာရရင္ – အာလူးခ်ိပ္တုိ႔၊ အေက်ာ္၊ အေလွာ္တုိ႔၊ ငရုတ္လူးအသားနီနဲ ့ေပါင္မုန ့္ဖုတ္၊ ကင္တုိ႔လုိ အစားအစာေတြပါပဲ)၊ အဲသည္လုိအစားအေသာက္မ်ဳိးေတြ စားတာေလွ်ာ့စားမယ္။ အဲသည္အစားအစာေတြ အစားမ်ားတာနဲ ့ ေသြးလႊတ္ေၾကာထဲမွာ အဆီေတြ ၀ပ္လာမယ္၊ ေသြးေၾကာက က်ဥ္းလာတာနဲ ့အမွ် ေသြးတုိးႏွဳန္းကေတာ့ ျမင့္လာရတာေပါ့။ အဲသည္အစားအစာေတြမစားပဲ – အနည္းဆုံး အသီး၊ အရြက္ ဟင္းက ႏွစ္မယ္။ ဆလတ္က -တစ္ပြဲ၊ လပ္ဆပ္တဲ့ သစ္သီးေတြ ေန႔စဥ္စားျဖစ္ေအာင္ စားပါေတာ့မယ္။

(၄) ။     ။ လမ္းေလွ်ာက္၊ သန္ ့ရွင္း၊ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္

မိမိေျခေထာက္နွစ္ေခ်ာင္းေပၚ ရပ္တည္ၿပီးေတာ့ (ဆုိင္းသုိင္း -ရစ္သမ္က်က်) ေဆာင့္ေဆာင့္ လွဳပ္လွဳပ္ လမ္းေလွ်ာက္တာ။ သြက္သြက္ျမန္ျမန္ေလး ေလွ်ာက္ေပးတာ၊ အလုပ္ကုိ ( တဒဂၤရပ္ဆုိင္းၿပီး) အနားယူတာ၊ ဥယ်ာဥ္အလွစုိက္ပ်ဳိးတာ၊ အိမ္ေျပာင္းေရႊ ့တာ၊ အိမ္သန္ ့ရွင္းေရး လုပ္တာေတြကုိ တစ္ဖက္က လုပ္ေနက် လုပ္ရင္းကပဲ၊ ကာယေလ့က်င့္ခန္း တခုခုကုိလည္း ပုံမွန္လုပ္ျဖစ္ေအာင္ ေန႔စဥ္မပ်က္ လုပ္ပါေတာ့မယ္။ သည့္အတြက္ တစ္ေန ့ကုိ အနည္းဆုံး မိနစ္ (၃၀) အခ်ိန္ေပးမယ္။ သည္လုိအသုံးက်လွတဲ့ နည္းနာေတြနဲ ့က်ဳပ္ရဲ ့ခႏၶာ ့၀န္အေလးခ်ိန္ (၀ိတ္)ကုိ ေလွ်ာ့ေနမွာပဲျဖစ္ပါတယ္။

(၅)။    ။ အတုိင္းအတာနဲ ့ဆက္သြား …

အရက္ေသစာ ေသာက္စားတဲ့ အေလ့ကုိ အၾကြင္းမဲ့ မျဖတ္ေတာက္ႏုိင္ေသးဘူးဆုိရင္ေတာင္ က်ဳပ္ဟာ မနည္းမမ်ား- မယုတ္မလြန္ေလး၊ အတုိင္းအတာနဲ ့ပဲ ဆက္ေသာက္ေနဦးမွာပါ။

(၆)။     ။ ၀ါသနာပါရာလုိက္စား၊ နား၊ ေပ်ာ္ပြဲစားထြက္

ၾကည္ႏူး၊ ၿပဳံးေပ်ာ္ႏုိင္တဲ့ ၀ါသနာပါရာ (အေပ်ာ္တမ္း) အလုပ္တစ္ခုခုကုိ က်ဳပ္လုိက္စား–စူးစုိက္ပါ့မယ္။ ပုံမွန္အေျခခံ အေျခေနေပၚမွာဆုိရင္ေတာ့ – က်ဳပ္ဟာ ဘယ္ေတာ့မွ ရုံးက (မၿပီးျပတ္တဲ့)အလုပ္ကုိ  အိမ္ဆီကုိ ယူေဆာင္လာခဲ့တယ္ ဆုိတဲ့ အက်င့္မ်ဳိးေတာ့ ဘယ္ေတာ့မွ လုပ္မွာ မဟုတ္ပါဘူး။ အဲသည္လုိ အုိဗာတုိင္းေတြ မလုပ္တဲ့အျပင္ က်ဳပ္ကုိယ္ပိုင္ မိသားစုေလးနဲ ့ပဲ ေႏြးေထြးလြတ္လပ္စြာ နားနားေနေန ေနထုိင္ရင္းကပဲ အခ်ိန္ေတြကုိ ကုန္လြန္ေစမယ္။ အခ်ိန္အကန္႔ အသတ္နဲ ့ေပ်ာ္ပြဲစားလည္း ထြက္ေနဦးမွာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။

(၇)။     ။ မိသားစုက်န္းမာေရး ေစာင့္ၾကည့္ … ၊ စစ္ေဆး

မိသားစု၀င္ေတြရဲ ့ အႏၱရာယ္မ်ားလွတဲ့ စက္ပုန္းခုတ္ေရာဂါေတြနဲ ့ပတ္သက္သမွ် က်န္းမာေရး ရာဇ၀င္ မွတ္တမ္းကို အစဥ္သျဖင့္ က်ဳပ္စစ္ေဆးၾကည့္ေနမွာပါ။ ေသြးတုိး ရွိခဲ့ၾကဖူးလား၊ ႏွလုံး၊ ေက်ာက္ကပ္နဲ ့ေလျဖတ္တဲ ့ေရာဂါေတြေကာ ရွိခဲ့ၾကဖူးသလား… စသည္ စသည္ျဖင့္ေပါ့ဗ်ာ။ အဲသည္ေရာဂါဆုိးေတြျဖစ္ရတဲ့ အဓိက ဇာစ္ျမစ္ကေတာ့ ႏွဳန္းျမင့္ ေသြးတုိးေရာဂါပဲ မဟုတ္ပါလား။

(၈)။      ။ က်န္းမာေရး စစ္ေဆး ခံယူ

အနည္းဆုံး တစ္နွစ္ကုိ တစ္ႀကိမ္ေလာက္တာ့ က်န္းမာေရး စစ္ေဆးခံယူ ေနမွာပါ။

(၉) ။    ။ ေရာဂါလကၡဏာ တစ္ခုခု သတိျပဳမိခ်င္း ဆရာ့၀န္ဆီ ေျပးတုိင္ပင္

နာတာရွည္ ေခါင္းကုိက္ေရာဂါ၊ မူးရိပ္ရိပ္ ရီေ၀ေ၀နဲ ့တခါတေလ မုိက္ခနဲ ျဖစ္သြားတတ္တဲ့ ေရာဂါ၊ ဘာေၾကာင့္ရယ္လုိ႔ရွင္းမျပႏုိင္တဲ့ အေၾကာင္းမဲ့ ကြ်ဲၿမီးတိုတတ္တဲ့ စိတ္ဆတ္-စိတ္ေရာဂါေတြလုိမ်ဳိး ေရာဂါလကၡဏာတစ္ခုခုကုိ သတိျပဳမိၿပီဆုိရင္ပဲ က်ဳပ္ရဲ႔ မိသားစုဆရာ၀န္ကို အသိေပး၊ တုိင္ပင္ပါ့မယ္။ (အဲသည္လုိျပသရတဲ့ အေျခအေနမွာ) ေဒါက္တာက ေသြးတုိးက်ေဆးလုိ ေဆးေတြေပးလွာၿပီဆုိရင္လည္းပဲ ေဆးေတြကုိ မပ်က္မကြက္ သုံးေဆာင္ပါေတာ့မယ္။

(၁၀)။     ။ သိသေလာက္ အသိေပးျဖန္႔ေ၀

က်ဳပ္သိတဲ့ တျခားလူေတြၾကားမွာလည္းပဲ ျမင့္မားေသြးတုိးဆုိင္ရာ အေၾကာင္းအရာ အခ်က္အလက္ေတြကုိ က်ဳပ္ သိသေလာက္ အသိေပးျဖန္႔ေ၀ ပါ့မယ္။ သည္လုိမ်ဳိး ရုိးစင္းလြယ္ကူလွတဲ့ နည္းနာေလးေတြကုိ လုိက္နာက်င့္ေဆာင္ၾကဖုိ့ သူတုိ႔ေတြကုိ က်ဳပ္ေဆာ္ၾသေနမွာပဲျဖစ္ပါတယ္။

Dr. Aftab Khan  

ႏွလုံးဆုိင္ရာ ေရာဂါေဗဒ ပါရဂူ
Apollo Gleneagles Hospitals, Kolkata.

အသွ်င္အရိယ၀ံသ (နာလႏၵာ) မွ ျမန္မာျပန္ဆိုုသည္